Top 10 najstarijih svetskih avio kompanija

Avio industrija, odnosno svetski biznis avio prevoznika je svakako skup sport i vrlo osetljiva grana svetske privrede, međutim neke kompanije su verovatno rođene pod srećnom zvezdom a neke možda imale više sluha i lepog vremena pa sijaju i danas na globalnom nebu. Zvanično je i postavljena lista 10 najstarijih a moguće i najvitalnijih svetskih kompanija kako je to formirao Američki CNN, među kojima je i srpski nacionalni prevoznik u vrlo otmenom društvu,

KLM (Holandija)

Osnovan, u maju 1920.

Prve godine prevezeno 440 putnika , 2022. prevezeno 25,8 miliona putnika

Kolonijalna sila svoga doba je jakom trgovačkom flotom i regijama poput istočne Indije odnosno Indonezije i drugih oblasti logično nadovezala svoj pomorski zanat u vazdušni, i tako je krenula ekspanzija do danas, sa svojim čvorištem u Amsterdamu. Formalno registrovana 1919. počela je sa operacijama maja 1920. svojim prvim De Havilandom DH16 ka starom Londonskom aerodromu Croydon. Nedugo zatim, pokrenuta je i kolonijalna linija za Bataviu (tadašnji naziv za Džakartu), u to vreme najduža svetska ruta. Zatim 1946. postaje prva evropska kompanija koja leti preko Atlantika sa avionom DC-4. Stalni razvoj i inovativnost su redovno krasile holandskog prevoznika, uvek mladom i dobrom flotom ali i nekim marketinškim inovacijama kao što je primarni upliv na tržištu korišćenjem medija u marketinške svrhe do danas kada je tehnologija prešla granice neba.

AVIANCA (Kolumbija)

Onovana, 1919.

Prvi let 1919. , a 2022. prevezeno 24,6 miliona putnika

Osnovana od strane nemačkih imigranata u Barankilji 1919. prvobitno je nazvana SCADTA, i kao takva postala predmet zabrinutosti američke strane zbog nemačke povezanosti u smislu bezbednosnih implikacija. U jednom trenutku je američki PanAm preuzeo većinski paket akcija, a 1949. kompanija preimenovana u SACO (Servicio Aereo Colombiano) odnosno AVIANCA koji naziv i sada nosi, i najveća je avio grupacija u Latinskoj Americi sa nekoliko ispostava u raznim zemljama južne Amerike, sa flotom sa više od 130 aviona.

QANTAS (Australija)

Osnovan 1920.

Tokom 2022. prevezeno 21,3 miliona putnika

Zvanična skraćenica ove kompanije koja ima kengura u svom znaku je „Kvinslend i avio usluge severne teritorije“ (Queensland and Northern Territory Aerial Services). Prvi avion u floti bio je Avro 504 dvokrilac pokrenut posle prvog velikog rata nosivosti pilota i samo jednog putnika. Kompanija je nacionalizovana nakon drugog svetskog rata a 90tih godina i privatizovana u potpunosti. Kompanija je najveći i najpoznatiji Australijski prevoznik, i sa kengurom na repu aviona saobraća širom sveta svojim popularnim brendom.

AEROFLOT (Rusija)

Osnovan, 1923

Prvi let obavljen u julu 1923. a tokom 2022. prevezeno 20,5 miliona putnika

Prvi avion Junkers F13 na liniji iz Moskve za Nižnji Novgorod sa 6 putnika označio je početak kompanije tadašnjeg Sovjetskog Saveza odnosno danas Ruske Federacije. Inicijalno je imenovan kao Dobrolet a zatim Aeroflot 1932. godine kada je Sovjetska vlada odlučila da centralizuje kompaniju. Nakon drugog svetskog rata Aeroflot biva najveća svetska aviokompanija zbog svojih mogućnosti prevaljivanja velikih prostranstava tadašnje države SSSR-a. Tupolev Tu104 se uvodi u saobraćaj 1956. kao veliki tehnološki pomak avio industrije, a tokom hladnog rata pa do raspada Sovjetskog Saveza IL62 je okosnica dugolinijskog saobraćaja, ali i supersonični TU144 koji neko vreme ulazi u operativnu upotrebu kao pandam zapadnom Konkordu. Kompanija je i danas ostala u državnom vlasništvu, sa ogromnom transformacijom flote i koncepta poslovanja početkom veka kada je zapadna tehnologija preuzela primat u biznisu, a osim srpa i čekića na grbu kompanije malo šta je ostalo isto. Kompanija je ostala pod udarom sankcija kao i cela država zbog Ukrajinske krize, tako da je međunarodni saobraćaj limitiran na daleki i bliski Istok, Tursku i Indiju, a flota je u procesu ponovne transformacije sa pokušajima države da pomognu u uspostavi nove tehnologije čiji je i izdanak skoro predstavljeni IL96-400M, ruski širokotrupni avion novih vrednosti.

ČSA Czech Airlines (Češka Republika)

Onovan 1923.

Prvi let 1923. a 2016. prevezeno 2,7 miliona putnika

U oktobru 1923. obavljen je prvi let između Praga i Bratislave a 23 dana posle toga i let ka tadašnjoj kraljevini Jugoslaviji između Praga i Zagreba. Inicijalno državna kompanija novonastale Čehoslovačke države, a posle drugog svetskog rata od 1948. nacionalna kompanija, a već 1957. prva kompanija posle britanskog BOAC-a i Sovjetskog Aeroflota koja raspolaže mlaznim avionom, odnosno uvodi TU104 u upotrebu. Tokom socijalističkog perioda kompanija je imala izuzetno jaku mrežu ka svim meridijanima, posebno Azije , Afrike, Kube i Severne Amerike. Kompanija je i preživela otimice 1950. kada je bilo i prebega aviona u zapadnu Nemačku kao i otmice 1970.-tih kada je jedan kapetan i poginuo. Kompanija je zatim modernizovana zapadnom flotom, pa je došla do ivice bankrota sa samo dva aviona tipa A320, međutim, nedavno je napravljen aranžman o osveženju flote i revitalizaciji kompanije nabavkom novih aviona tipa Airbus A220-300.

FINNAIR (Finska)

Osnovan 1923.

Prvi let marta 1924. a tokom 2022. prevezeno 9,1 miliona putnika

Dvoslovni kod kompanije je AY, a razlog je prethodno preimenovanje 1953. iz naziva Aero O/Y, kao što kompanija i sada nosi naziv Finnair sa dvoslovnom IATA oznakom AY. Prvih 12 godina postojanja, kompanija je koristila samo hidroavione obzirom na veliki broj jezera i vodenih površina, ali je 1983. godine postala prvi operator sa direktnim nonstop letom između Helsinkija i Tokija avionom tipa DC-10-30, a 1988. bila jedina avio kompanija koja je imala direktan let između Evrope i Kine, tako da je sve to pomoglo da kompanija postane glavni dalekoistočni operator na kapiji Evrope na granici sa Sovjetskim Savezom a dalje i sa Kinom i istočnom Azijom, na ruti velikog kruga.

DELTA AIR LINES (SAD)

Onovana 1924.

Tokom 2022. prevezeno 141,6 miliona putnika

Ova Američka kompanija je izrasla u najvećeg avio operatora u Americi i jednim od svetskih giganata iz male kompanije poljoprivredne avijacije za zaprašivanje useva, sa bazom na najvećem svetskom Aerodromu Atlanta Hartsfild u Džordžiji. Dve krucijalne odluke u svom postojanju danas su uzdigle Deltu, a to je preuzimanje operacija bankrotiranog Pan Amerikena početkom 1990. odnosno integracija sa kompanijom Northwest Airlines 2008. godine, tako da je Delta danas jedna od kompanija sa najvećim prometom putnika u svetu.

AIR SERBIA (Srbija)

Osnovana 1927.

Tokom 2022. prevezeno 2,7 miliona putnika

Prvi osnivač i operator tadašnje kraljevine SHS odnosno Jugoslavije bio je Aeroput 1927. godine sa tada modernom flotom francuskih aviona tipa Potez 29 a prvi međunarodni let je obavljen 1929. na liniji za Grac u Austriji. Do tada je kompanija imala linije za Zagreb na domaćem planu, a 1937. je i modernizovana flota avionima tipa Locheed Electra 10. Novonastali JAT odnosno Jugoslovenski Aerotransport zaživeo je 1948. u novoj državi sa svojim uspešnim vekom, koristeći mlazne avione tipa Boing 707 i DC-10-30 pokrivajući sve kontinente osim južne Amerike a kasnije raspadom zemlje 1992. postaje nacionalni prevoznik Srbije i Crne Gore odnosno Srbije kao JAT Airways koristeći flotu Boinga 737 i ATR72. Tačno 2013. kompanija je prestruktuirana u novog prevoznika pod imenom Air Serbia, sa novom Airbus flotom, novim identitetom i novim konceptom poslovanja. Pored izuzetne mreže evromediteranskog saobraćaja, raspoloživi su i letovi duge pruge za Njujork, Čikago, kineski Tjađin a uskoro i Šangaj odnosno Gvangdžou.

IBERIA (Španija)

Osnovana 1927.

Prvi let decembra 1927.

Nekada privatna kompanija, stavlja se tridestih godina pod upravu države za prevoz pošte ka Braceloni. Tokom 30tih godina i perioda drugog svetskog rata kompanija se stavlja pod Nemačku upravu. Tokom vremena kasnije kompanija se razvija kao državni projekat, a 1946. biva prva evropska kompanija koja je letela ka južnoj Americi, tako da je i danas saobraćaj ka latinskoj Americi glavni oslonac kompanije u dugolinijskom saobraćaju. Kompanija je privatizovana 2001. a zatim je 2010. integrisana u novu IAG (International Airlines Group) grupu osnovanu zajedno sa British Airways-om. Glavna čvorišta su Madrid Barajas aerodrom i Barcelona El Prat.

BRITISH AIRWAYS (Velika Britanija)

Osnovan 1919. (1974.)

Prvi let avgusta 1919.

Tokom 2018. prevezeno 44,1 miliona putnika

Sadašnji British Airways onovan je precizno 1974. integracijom odnosno spajanjem tadašnje 3 kompanije, British Overseas Airways Corporation (BOAC), British European Airways, Cambrian Airways Northeast Airlines. Kompanija je 2019 proslavila 100 godina postojanja odnosno svih operacija koje su funkcionsiale od osnivanja. Tačno 25. avgusta 1919.poleteo je prvi avion na liniji između Londona i Pariza, što se i smatra početkom svetske komercijalne avijacije. Tokom vremena sedamdesetih i osamdesetih godina, British Airways je ponosno koristio supersonični Konkord a danas je jedan od glavnih operatora Boinga 787 i Airbusa 380.